Галоўная / Навiны / Навiны рэспублiкi
30.01.2023

Лукашэнка едзе ў Зімбабвэ. Ці праўда, што Афрыка - гэта адна беднасць, і што там цікава Беларусі

 Па запрашэнні кіраўніцтва Аб'яднаных Арабскіх Эміратаў і Прэзідэнта Зімбабвэ кіраўнік беларускай дзяржавы Аляксандр Лукашэнка робіць візіты ў гэтыя краіны. У праграме шэраг сустрэч і перагавораў. І калі ў паездках Прэзідэнта на Блізкі Усход няма нічога здзіўнага - Беларусь і ААЭ ўжо даўно звязвае цеснае супрацоўніцтва, бакі ў тым ліку працуюць у сферы штучнага інтэлекту, рэалізацыі маштабнага будаўнічага праекта "Паўночны бераг" у Мінску, - то назва краіны Зімбабвэ гучыць экзатычна для большасці жыхароў Беларусі. Між тым у беларуска-зімбабвійскіх адносін ужо ёсць свая працяглая гісторыя і цалкам канкрэтныя праекты. Напярэдадні візіту карэспандэнт БЕЛТА з дапамогай начальніка галоўнага ўпраўлення Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі МЗС Беларусі Ігара Белага прааналізаваў, чым краіны цікавыя адна адной і наколькі перспектыўна супрацоўніцтва з дзяржавамі Афрыканскага кантынента.

Гісторыя развіцця адносін

Беларусь і Зімбабвэ звязвае ўжо даволі працяглая гісторыя адносін, былі візіты на вышэйшым і высокім узроўнях.

У красавіку 2011 года ў Мінску прымалі віцэ-прэзідэнта Зімбабвэ Джона Нкома. "Мы вельмі хацелі б і, відаць, так і будзе, што з гэтага дня пачнём больш інтэнсіўна наладжваць адносіны паміж нашымі краінамі, - адзначыў тады кіраўнік беларускай дзяржавы. - Мы спадзяёмся, што супрацоўніцтва з вашай краінай дазволіць нам пашырыць з вашай тэрыторыі супрацоўніцтва з іншымі краінамі Афрыкі. Няма таго напрамку, тых галін, дзе мы не знайшлі б сумесныя інтарэсы".

Аляксандр Лукашэнка і Джон Нкома, красавік 2011 года
Аляксандр Лукашэнка і Джон Нкома, красавік 2011 года

Праз некалькі гадоў, у ліпені 2015 года, у Беларусь прыехаў цяперашні лідар Зімбабвэ Эмерсан Мнангагва, які на той момант займаў пасаду віцэ-прэзідэнта. "Думаю, што наша супрацоўніцтва варта было б пачынаць з канкрэтных праектаў. Няхай іх будзе няшмат. Але гэта будзе сігнал не толькі для прадпрымальнікаў вашай краіны, але і іншых краін, з якімі вы мяжуеце, - сігнал да супрацоўніцтва з нашай краінай. Мы ў гэтым вельмі зацікаўлены", - прапанаваў тады Прэзідэнт Беларусі.

У сваю чаргу Эмерсан Мнангагва заявіў, што зімбабвійскі бок зацікаўлены ў пашырэнні гандлёва-эканамічнага ўзаемадзеяння, а таксама супрацоўніцтва ў такіх галінах, як сельская гаспадарка, горназдабыўная прамысловасць, інфраструктура.

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка на сустрэчы з віцэ-прэзідэнтам Зімбабвэ Эмерсанам Мнангагвам, ліпень 2015 года
Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка на сустрэчы з віцэ-прэзідэнтам Зімбабвэ Эмерсанам Мнангагвам, ліпень 2015 года

У студзені 2019 года Эмерсана Мнангагву сустракалі ў Мінску ўжо як кіраўніка дзяржавы. Беларусь прапанавала Зімбабвэ выбудаваць стратэгію і канкрэтны план развіцця супрацоўніцтва на перспектыву. "Мы вельмі эфектыўна супрацоўнічаем з краінамі Паўночнай Афрыкі, перш за ўсё нашым дружалюбным партнёрам Егіптам, Алжырам, іншымі краінамі. У Цэнтральнай Афрыцы супрацоўнічаем з даўняга часу з Суданам. Мы хацелі б мець вельмі цеснае супрацоўніцтва і з дзяржавамі Паўднёвай Афрыкі. Мы пабывалі ў многіх краінах Афрыкі і бачым вялікі фронт работы для Беларусі ў Зімбабвэ", - заявіў у час перагавораў Аляксандр Лукашэнка.

Тады ж Прэзідэнт Беларусі сказаў, што з вялікім задавальненнем зробіць візіт у Зімбабвэ, але заявіў аб неабходнасці перад гэтым дамовіцца і рэалізаваць там чатыры-пяць канкрэтных праектаў. "Такіх праектаў, якія ўбачыў бы ўвесь зімбабвійскі народ, - адзначыў ён. - Зімбабвэ з'яўляецца нашым важным партнёрам у Паўднёва-Афрыканскім рэгіёне, і мы імкнёмся да паступовага выхаду на найвышэйшы стратэгічны ўзровень супрацоўніцтва. Цяпер адносіны паміж дзвюма краінамі дынамічна развіваюцца. Аднак значны патэнцыял узаемадзеяння шмат у чым яшчэ не рэалізаваны. У бліжэйшыя гады нам давядзецца гэта зрабіць, асабліва ў сферах гандлю і эканомікі".

Сярод тэм двухбаковага супрацоўніцтва абмяркоўваліся пастаўкі на зімбабвійскі рынак грузавой, аўтобуснай і кар'ернай тэхнікі, іншага абсталявання для горназдабыўной галіны, трактароў, харчовай прадукцыі. Размова таксама ішла аб перспектывах беларускага ўдзелу ў сумесных праектах у сельскай гаспадарцы, будаўніцтве, энергетыцы, геолагаразведцы, здабычы карысных выкапняў, транспартнай сферы. Абмяркоўвалася супрацоўніцтва ў сферах адукацыі і медыцыны.

Сустрэча Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі і Прэзідэнта Зімбабвэ Эмерсана Мнангагвы, студзень 2019 года
Сустрэча Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі і Прэзідэнта Зімбабвэ Эмерсана Мнангагвы, студзень 2019 года

Эмерсан Мнангагва ў сваю чаргу падкрэсліў, што галоўная мэта для Зімбабвэ ў супрацоўніцтве з Беларуссю - развіццё эканамічных адносін. "У нас выдатныя палітычныя адносіны, якія мы можам прадаўжаць паглыбляць і кансалідаваць. Але яшчэ больш важна працаваць з пытаннямі эканамічнага супрацоўніцтва. Гэта тая мэта, якая стаіць перад Зімбабвэ, - сказаў ён. - Так, у Зімбабвэ ёсць неасвоеныя рэсурсы ў галіне сельскай гаспадаркі, здабыўной прамысловасці. Але нам не хапае сродкаў і навыкаў, каб асвойваць іх. Для гэтага нам неабходны дапамога і садзейнічанне нашых сяброў, такіх як Рэспубліка Беларусь. Мы тут з поўнай упэўненасцю ў тым, што атрымаем такую дапамогу, якая дазволіць нам рухацца наперад".

Улічваючы візіт Аляксандра Лукашэнкі ў Зімбабвэ, ці можна сказаць, што задача мінімум у развіцці адносін паспяхова рэалізавана і краіны гатовы зрабіць новы крок наперад на гэтым шляху? Дыпламат Ігар Белы так адказаў на гэта пытанне: "Упэўнены, што нам дакладна не будзе сорамна перад зімбабвійскім народам. Дамоўленасці прэзідэнтаў Беларусі і Зімбабвэ стварылі трывалы фундамент для развіцця партнёрскіх адносін паміж краінамі. Мінск і Харарэ актыўна ўзаемадзейнічаюць па розных напрамках, уключаючы забеспячэнне пажарнай бяспекі, супрацоўніцтва ў галіне энергетыкі, транспарту, лёгкай і здабыўной прамысловасці".

Флагманскім праектам, рэалізаваным пры актыўным удзеле бізнесаў дзвюх краін, з'яўляецца супрацоўніцтва ў галіне механізацыі сельскай гаспадаркі Зімбабвэ. За тры гады пастаўлена больш за 2 тыс. адзінак трактароў, камбайнаў і іншых сельскагаспадарчых машын. У 2020 годзе адкрыты сэрвісны цэнтр для абслугоўвання беларускай тэхнікі, арганізаваны склад запасных частак, ажыццяўляецца абучэнне мясцовага персаналу. У Зімбабвэ працуюць тры рэгіянальныя сэрвісныя цэнтры для гарантыйнага і сэрвіснага абслугоўвання пастаўляемай тэхнікі. У сталічным Харарэ, а таксама гарадах Мутарэ і Булавая.

Візіт кіраўніка беларускай дзяржавы ў Зімбабвэ дасць магчымасць падвесці вынікі праведзенай ужо работы, вызначыць новыя напрамкі ўмацавання ўзаемадзеяння, а таксама дасць старт новым сумесным праектам", - упэўнены Ігар Белы.

У студзені бягучага года ўказамі Прэзідэнта Беларусі ў якасці асновы для правядзення перагавораў былі адобраны праекты шэрага важных двухбаковых дакументаў з Зімбабвэ. Аб стварэнні сумеснай пастаяннай камісіі па супрацоўніцтве, аб заахвочванні і ўзаемнай абароне інвестыцый і праект мемарандума аб узаемаразуменні па пытаннях узаемнага прызнання дакументаў аб адукацыі.

Адкрытае сэрца і гатоўнасць дапамагчы

Як ужо адзначалася, Эмерсан Мнангагва ўжо двойчы бываў у Беларусі. Але дзякуючы чаму ў Зімбабвэ ўзнік такі інтарэс менавіта да Беларусі і што мы можам даць гэтай краіне?

"Прэзідэнтам Зімбабвэ ініцыяваны маштабны план эканамічнага развіцця краіны "Бачанне 2030", які прадугледжвае канкрэтныя крокі па індустрыялізацыі, механізацыі народнай гаспадаркі Зімбабвэ, павышэнні якасці адукацыі, медыцынскіх паслуг, паляпшэнні ўзроўню жыцця насельніцтва. Ва ўсіх гэтых сферах у Беларусі ёсць высокі ўзровень кампетэнцый і ўласныя напрацоўкі. Акрамя таго, Беларусь успрымаецца як дружалюбная, можна сказаць, брацкая краіна, за якой не цягнецца шлейф каланіяльнага мінулага", - адзначае супрацоўнік МЗС.

Эмерсан Мнангагва
Эмерсан Мнангагва

У савецкі час многія ваенныя і грамадзянскія спецыялісты з Беларусі выконвалі інтэрнацыянальны абавязак па барацьбе за вызваленне народаў Афрыкі ад каланіяльнага прыгнёту. "Цяпер мы прыходзім з павагай, адкрытым сэрцам і гатоўнасцю дапамагчы, нікога не павучаем і не спрабуем "ламаць пад сябе", - падкрэсліў Ігар Белы.

Праграма "Бачанне 2030" ужо дае першыя вынікі. Так, у 2022 годзе ў Зімбабвэ сабраны рэкордны за апошнія 50 гадоў ураджай збожжавых.

"Упэўнены, што гэты паказчык дасягнуты ў тым ліку па выніках нашых сумесных праектаў у галіне сельскай гаспадаркі. Прынамсі, мы атрымліваем словы ўдзячнасці ад зімбабвійскіх фермераў, якія вельмі задаволены якасцю і функцыянальнасцю беларускай тэхнікі", - адзначыў субяседнік.

У 2021 годзе тавараабарот паміж Беларуссю і Зімбабвэ склаў $25 млн пры экспарце ў аб'ёме $16,5 млн. А па выніках студзеня-лістапада 2022 года ўзаемны гандаль таварамі прыбавіў ужо да $38,6 млн. Беларускі экспарт - $29,6 млн. У Зімбабвэ пастаўляліся ў тым ліку трактары і седлавыя цягачы, машыны і механізмы для ўборкі і намалоту сельгаскультур, часткі і прылады для аўтамабіляў і трактароў.

Некаторы час таму былі паведамленні аб нейкіх спрэчных момантах з закупкай з Беларусі тэхнікі. У размове з Ігарам Белым не абмінулі і гэта пытанне, бо гэта ў тым ліку імідж краіны. Дыпламат расказаў, ці была ў той гісторыі нейкая віна беларускага боку.

Беларускія суб'екты гаспадарання пры ажыццяўленні знешнеэканамічнай дзейнасці працуюць празрыста, у адпаведнасці з дзеючымі законамі і правіламі. І ў МЗС згаданыя паведамленні былі вывучаны. "На наш погляд, публікацыі не мелі нічога агульнага з рэальным станам спраў. Іх трэба разглядаць як элемент палітычнай барацьбы паміж зімбабвійскай апазіцыяй і ўладамі краіны. Мяркую, знаёмая ў тым ліку для Беларусі карціна: калі няма магчымасці паказаць дасягненні, спрабуюць выдумляць недахопы", - расказаў субяседнік.

Афрыка - адна беднасць? Нічога падобнага

Супрацоўніцтву з краінамі Афрыканскага кантынента ў цэлым у Беларусі ўжо даўно ўдзяляецца вялікая ўвага. Напрыклад, Аляксандр Лукашэнка некалькі гадоў таму рабіў візіты ў Егіпет, Судан. Яшчэ раней актыўна развіваліся адносіны з Лівіяй, аднак гэтаму працэсу перашкодзіла грамадзянская вайна і палітычная нестабільнасць у гэтай краіне, якія сталі ў тым ліку вынікам умяшання Захаду.

Узаемныя інтарэсы ёсць і з шэрагам іншых афрыканскіх краін. На нарадзе па прыярытэтах знешняй палітыкі Беларусі летам 2017 года Аляксандр Лукашэнка заявіў аб неабходнасці выпрацоўкі паўнацэннай доўгатэрміновай стратэгіі супрацоўніцтва Беларусі з краінамі Афрыкі. "Неабходна адысці ад практыкі работы ў гэтым напрамку наскокамі, ад візіту да візіту. Трэба мець паўнацэнную доўгатэрміновую стратэгію супрацоўніцтва з краінамі Афрыкі, як у шэрагу супастаўных з Беларуссю еўрапейскіх дзяржаў", - сказаў Прэзідэнт.

З улікам стабільна высокага росту эканомік, якія развіваюцца, павышаецца значнасць пашырэння беларускай прысутнасці на афрыканскім рынку. "Мы там працуем, але маштабы трэба пашыраць. Не трэба думаць, што Афрыка - адна беднасць і там плаціць няма чым. Нічога падобнага! Без рэсурсаў гэтага кантынента свет сёння не можа дынамічна развівацца, - падкрэсліў кіраўнік дзяржавы. - Мы не павінны ўпусціць свае магчымасці ў канкурэнтнай барацьбе за афрыканскія рынкі. Тут чакаецца вялікая і напружаная работа".

У чэрвені 2017 года ў Мінску прайшоў першы беларуска-афрыканскі форум "Беларусь і Афрыка: новыя гарызонты". Другое такое мерапрыемства прайшло ўжо ў маі-чэрвені 2021 года. Тады для ўдзелу ў форуме ў Беларусь прыбылі прадстаўнікі дзяржаўных органаў, дзелавых і фінансавых колаў з 13 афрыканскіх дзяржаў - Габона, Егіпта, Кеніі, Марока, Мазамбіка, Намібіі, Рэспублікі Конга, Судана, Танзаніі, Уганды, Эрытрэі, Эфіопіі і ПАР.

"Увесь Афрыканскі кантынент з'яўляецца цалкам лагічным вектарам так званай далёкай дугі нашай знешняй палітыкі. Не сакрэт, што тут знаходзіцца шэраг дзяржаў з высокім патэнцыялам, якія хутка развіваюцца, супрацоўніцтва з якімі ўяўляе цікавасць для многіх краін свету. Тут, можна сказаць, нават прысутнічае пэўная канкурэнцыя, - расстаўляе акцэнты Ігар Белы. - І, безумоўна, Поўдзень Афрыкі - наша важная апорная кропка. Пасольства Беларусі ў ПАР стала другой адкрытай у Афрыцы загранустановай".

З краінамі Поўдня Афрыкі ў Беларусі няма прынцыповых рознагалоссяў па двухбаковым і шматбаковым парадку дня. "Мы актыўна ўзаемадзейнічаем у рамках органаў сістэмы ААН, у Руху недалучэння. Нашы краіны падзяляюць агульныя разумныя падыходы да актуальных праблем міжнароднага жыцця. Мы пераканаліся на справе, што рэгіён мае значны патэнцыял для рэалізацыі сумесных праектаў. Таму і сетка загранустаноў Беларусі ў Афрыцы была пашырана: у 2000 годзе адкрыта пасольства ў ПАР, у 2022 годзе пачало работу пасольства ў Зімбабвэ", - адзначыў дыпламат.

Беларуская тэхніка шырока прадстаўлена ў краінах Поўдня Афрыкі. Кар'ерная тэхніка БЕЛАЗ з'яўляецца незаменным памочнікам гарнарудных кампаній рэгіёна. Цікавасць уяўляе пажарная тэхніка. Акрамя таго, перад краінамі Поўдня Афрыкі стаіць задача мадэрнізацыі і механізацыі сельскай гаспадаркі для забеспячэння харчовай бяспекі.

Фота з архіва
Фота з архіва

"Неабходна адзначыць, што ў гэтай сферы мы перайшлі ўжо ад простага экспарту да праектаў прамысловай кааперацыі. Мы гатовы дзяліцца сваімі тэхналогіямі і з 2021 года вядзецца работа па стварэнні ў ПАР зборачнай вытворчасці трактароў МТЗ пад мясцовым брэндам, што яшчэ і стварае працоўныя месцы ў рэгіёне. Наша канструктыўнае ўзаемадзеянне паспяхова канверсуецца ў рэалізацыю сумесных праектаў", - падкрэсліў Ігар Белы.

Акрамя таго, пашырэнне паставак у краіны далёкай дугі, у тым ліку ў Афрыку, - частка стратэгіі Беларусі па дыверсіфікацыі гандлю ва ўмовах санкцыйнага націску Захаду і процідзеяння рэгулятараў ЕС. Пры тым што Беларусь у прынцыпе не адмаўляецца ад паставак у Еўропу, але рабіць гэта цяпер вельмі складана. Зразумела, побач ёсць ёмісты расійскі рынак, але не ён адзін. Ідзе рост паставак на кітайскім напрамку. Сярод важных партнёраў у Афрыцы, куды пастаўляецца беларуская прадукцыя, віцэ-прэм'ер Пётр Пархомчык нядаўна называў ПАР, Зімбабвэ, Анголу, Алжыр, Егіпет, Кенію.

Адносіны з краінамі Афрыкі Беларусь імкнецца развіваць не толькі на двухбаковай аснове. Так, у снежні мінулага года ў Мінск прыязджаў старшыня Панафрыканскага парламента - прадстаўнік Зімбабвэ Фарчун Чарумбіра, які быў выбраны на гэту пасаду ў чэрвені 2022-га. Ці можна сказаць, што цяпер у нашай краіны ў добрым сэнсе слова ёсць сваё лобі на кантыненце?

"Парламенцкая дыпламатыя - вельмі важны элемент развіцця двухбаковых адносін, асабліва з краінамі Афрыкі. МЗС са свайго боку імкнецца актыўна садзейнічаць нарошчванню міжпарламенцкага супрацоўніцтва. У Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь дзейнічаюць рабочыя групы па супрацоўніцтве з Парламентам Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі і з парламентамі асобных дзяржаў Паўднёвай Афрыкі (Рэспубліка Ангола, Рэспубліка Зімбабвэ, Рэспубліка Мазамбік, Рэспубліка Намібія)", - адказаў дыпламат.

БЕЛТА